سەرنجێکی خێرا بۆ ژمارەی گەردە ئاوەکانی سەر زەوی

لەم سەرنجە خێرایەدا هەوڵ دەدەین وەڵامی پرسیارێکی زۆر سادە بدەینەوە؛ ئایا ئەگەری ئەوەی کە ئێمە ئێستا پەرداخە ئاوێک بخۆینەوە کە پێشتر گەردەکانی ناو ئەو پەرداخە ئاوە لە لەشی مرۆڤەکانی تردا بووبێت چەندە؟ هەوڵ ئەدەین بە بەکارهێنانی داتای زانستی و لێکدانەوەی بیرکاری، لە قەبارەی دابەشبوونی ئاو لەسەر هەسارەی زەوی و بەکارهێنانی لەلایەن مرۆڤەوە ئەجامگیرییەک بکەین. هەرچەندە ئەم ژمارانە لە سەرچاوەی باوەڕپێکراوە بەدەستهێنراون بەڵام گرنگە ئەوە لەبەرچاو بگیرێت کە هەموو ژمارەکان مەزەندەکراون و سەد لەسەد ڕاست نین..

کۆی ئاو لە زەویدا چەندە

قەبارە و دابەشبوونی ئاو لە زەویدا:

کۆی قەبارەی مەزەندەکراوی ئاو لە زەویدا نزیکەی 1.386 × 10^9 km³ دەبێت.

ئەمە یەکەیەکی زۆر گەورەیە بۆیە دەتوانین بیگۆڕین بۆ یەکەی بچووکتر:

1 km³ یەکسانە بە 10^15 cm³، کەواتە کۆی قەبارە بە cm³:

\[1.386 \times 10^9 \, \text{km}^3 \times 10^{15} \, \text{cm}^3/\text{km}^3 = 1.386 \times 10^{24} \, \text{cm}^3\]

کۆی ژمارەی گەردیلەکانی ئاو:

هەرcm³ێکی ئاو نزیکەی 3.34 × 10^22 گەردە ئاوی تێدایە.

\[\text 1.386 \times 10^{24} \, \text{cm}^3 \times 3.34 \times 10^{22} \, \text{molecules/cm}^3 = 4.63 \times 10^{46} \, \text{molecules}\]

بەکارهێنانی ڕۆژانەی ئاو لەلایەن مرۆڤەوە

بەکارهێنانی ڕۆژانەی ئاو:

تێکڕای ئاوی خواردنەوەی ڕۆژانە بۆ هەر کەسێک نزیکەی 2.7 litersە.

\[\text 2.7 \, \text{liters} = 2.7 \times 10^3 \, \text{cm}^3\]

گۆڕینی بۆ گەردیلە:

\[\text 2.7 \, \text{liters} \times 3.34 \times 10^{25} \, \text{molecules/liter} = 9.02 \times 10^{25} \, \text{molecules}\]

خواردنەوەی ئاوی ڕۆژانەی هەموو جیهان:

بۆ ٨ ملیار کەس:

\[\text 9.02 \times 10^{25} \, \text{molecules/person} \times 8 \times 10^9 \, \text{people} = 7.22 \times 10^{35} \, \text{molecules}\]

ڕێژەی هەموو ئەو گەردە ئاوانەی لە ئاوی شیریندا هەن

بۆ دۆزینەوەی ڕێژەی ئەو گەردە ئاوانەی کە لە ئاوی شیریندا ڕۆژانە لەلایەن مرۆڤەوە دەخورێنەوە دەتوانین بڵێین:

\[\text = \frac{7.22 \times 10^{35} \, \text{molecules}}{4.63 \times 10^{44} \, \text{molecules}} \approx 1.56 \times 10^{-9}\]

ئەم ڕێژەیە مانای ئەوەیە کە نزیکەی یەک لە ملیارێکی هەموو گەردە ئاوە شیرینەکانی زەوی ڕۆژانە دەخورێنەوە و ئاڵوگۆڕ دەکرێن.

کاریگەرەیە درێژخایەنەکانی ئەم تێکەڵبوونە چین

ئێمە دەزانین کە سووڕی ئاو (بەهەڵمبوون، باران و بەفربارین، و جووڵەی ئاوی ژێر زەوی) بە درێژایی کات دەبێتە مایەی تێکەڵبوونی سەرتاسەری کۆی گەردە ئاوەکان. لە ئەنجامدا، تێکڕای گەردە ئاوەکان بە تەواوی بڵاو دەبنەوە و دووبارە بەکاردەهێنرێنەوە.

لەبەرئەوەی گەردە ئاوەکان بە بەردەوامی کۆدەبنەوە و تێکەڵدەبنەوە و هەموو ئەم ئاوەی ئێستا لەسەر زەوی هەیە هەمان ئەو ئاوەیە کە لەسەرەتای شکڵگرتنی هەسارەکەوە بوونی هەبووە، کەواتە بە درێژایی ملیۆنەها ساڵ دووبارە بەکارهێنراونەتەوە. هەرچەندە لەچاو زۆری ژمارەی گەردە ئاوەکاندا بەشداری ڕۆژانەی مرۆڤ کەمە، بەڵام بە لەبەرچاو گرتنی کاریگەری دووبارە بەکارهێنانەوە و خواردنەوەی گەردە ئاوەکان مانای ئەوەیە کە بە تێپەڕبوونی کاتێکی درێژ، تەواوی گەردەکانی ئاوی شیرینی زەوی بە ناو مرۆڤ و هەموو بوونەوەرانی تردا تێپەڕیوە.

وەڵامی پرسیارەکەمان

کەواتە لەگەڵ خواردنەوەی هەموو پەرداخە ئاوێکدا ئەگەری خواردنەوەی گەردە ئاوێک کە پێشتر بەشێک بووە لە مرۆڤەکانی تر نزیکەی ٩٩.٩٩٪ـە، ئەمەش بەهۆی سووڕی بەردەوامی تەواوی گەردەکانی ئاو. ئێستا توانیمان بە ژمارە پیشانی بدەین کە سیستەمی ئاوی زەوی چەند فراوانە و چۆن هەموو بوونەوەرە زیندووەکان لە ڕێگەی بەکارهێنانی گەردە ئاوەکانەوە بە شێوەیەکی ئاڵۆز پێکەوە بەستراونەتەوە. ڕەنگە لەمەش گرنگتر ئەوە بێت کە ئەو گەردانەی تەواوی جەستەی تۆیان پێکهێناوە لە یەک کاتدا هەمان ئەو گەردانەن کە ڕۆژێک لە ڕۆژان لە جەستەی خۆشەویسترین کەسی تۆدا بوون وە بەهەمان شێوە لە جەستەی ئەو کەسانەدابوون کە تۆ خۆشت ناوێن..

قەبارەکان	ژمارەکان
کۆی قەبارەی ئاوی زەوی	1.386 × 10^9 km³
کۆی گەردە ئاوەکان لە ئاوی زەویدا	4.63 × 10^46 molecules
قەبارەی ئاوی شیرین	13.86 × 10^6 km³
کۆی گەردەکان لە ئاوی شیریندا	4.63 × 10^44 molecules
بەکارهێنانی ڕۆژانە ئاو بۆ هەر کەسێک	2.7 liters
گەردە ئاوی بەکارهاتوو ڕۆژانە بۆ هەر کەسێک	9.02 × 10^25 molecules
کۆی گەردە ئاوی بەکارهاتوو لە جیهاندا	7.22 × 10^35 molecules
ڕێژەی گەردە ئاوی دەرکراو لە ئاوی شیریندا	1.56 × 10^-9